De checklist om veilig op weg te gaan

Fit op weg, allemaal goed en wel, maar hoe doe je dat concreet? Met deze checklist herken je onveilige situaties en leer je wat je moet doen tegen de opkomende slaap.

Signalen herkennen

Microslaapjes kondigen zich niet altijd aan, maar meestal zijn er wel een aantal zichtbare signalen die je waarschuwen voor slaperigheid, zoals:

• met de ogen knipperen
• dichtvallende oogleden
• een starende blik
• je gaat je spiegels minder gebruiken
• concentratieverlies
• je kunt moeilijker koers houden en tussen de lijnen van je rijstrook blijven
• je reactietijd en reflexen vertragen (bv. als er overstekende fietsers of voetgangers zijn)
• grote schommeling in de snelheid
• gaten in je geheugen (je de laatste kilometers niet meer kunnen herinneren, opschrikken en verder zijn dan je dacht)
• hallucinaties (je dingen voorstellen die er niet zijn, bv. dier op de weg)
• geeuwen
• moeilijkheden hebben om een goeie zithouding te vinden, zich voortdurend verzetten
• moeilijkheden hebben om een constante snelheid aan te houden en ‘recht’ te blijven rijden op je traject
• vaker aan het gezicht, de armen, de hals krabben
• knikkebollen (de laatste stap voor je in slaap valt)

Zijn er middeltjes tegen slaperigheid?

Laat je niet misleiden door hardnekkige misverstanden. Als je slaperig achter het stuur zit, helpen de volgende middeltjes NIET:

• je raam openen
• je radio luider zetten
• praten met een passagier
• je verwarming afzetten
• even pauzeren zonder te slapen

Door geen enkel van deze middeltjes neem je de oorzaak van de slaperigheid weg: namelijk slaaptekort! Als er al een effect is, is het van veel te korte duur om echt effectief te zijn. Het enige wat echt helpt is een koffie drinken en vervolgens een powernap van maximaal 15 à 20 minuten doen.

Late rit?

1) Drink eerst een koffie. Energiedrankjes bevatten ook veel cafeïne, maar helaas meestal ook veel suiker. En suikerhoudende dranken vermijd je beter, want suiker geeft even een kick, maar daarna echt een dip.

2) Hou dan een powernap van maximaal 15 à 20 minuten. Slapen of rusten met je ogen toe, liefst in een donkere en rustige omgeving of met een slaapmasker.

Advies voor een late rit

De biologische klok

Vermijd om tijdens je biologische nacht te rijden. Afhangende van het moment van de dag vertelt onze biologische klok ons in welke mate we wakker zijn. De meeste ongevallen worden veroorzaakt tussen 13 en 15 uur en tussen 2 en 5 uur omdat we in die periodes minder alert zijn. Let zeker op als je tussen 2 en 5 uur moet rijden, want dan wordt het risico op een ongeval veel groter!

Wat verhoogt het risico om slaperig te worden tijdens een late rit?

• rijden tijdens je biologische nacht
• een slechte slaapkwaliteit tijdens de vorige nacht
• al een lange tijd wakker zijn

Tips om beter te slapen

• houd een regelmatig slaapritme aan
• zorg voor veel licht overdag
• bouw ’s avonds je dag rustig af (bv. door tv te kijken of te lezen)
• probeer op werk- en vrije dagen zoveel mogelijk op dezelfde uren te gaan slapen en op te staan
• als je ondanks alles blijft kampten met slaperigheidsignalen, zoek dan een arts op gespecialiseerd in slaapstoornissen

Alternatieven voor slaperig rijden 

Voel je je slaperig en heb je nog een lange rit voor de boeg? Denk dan aan een mogelijk alternatief vóór je vertrekt:

• Breng je werkgever op de hoogte.
• Je blijft ergens overnachten, of in je slaapcabine.

Voel je jezelf slaperig worden tijdens de rit? Stop dan met rijden en kies voor een van de volgende opties:

• Je parkeert op een veilige plaats voor een koffie, gevolgd door een powernap van maximaal 15 à 20 minuten.
• Je vraagt je werkgever om te mogen overnachten.

Praktische tips voor wie een lange rit voor de boeg heeft

Voor je vertrekt:

• Zorg voor voldoende nachtrust. Uit onderzoek blijkt dat dat  8 uur is.
• Plan je route en stopplaatsen op voorhand. Plan een overnachting als dat nodig is.
• Vermijd alcohol de avond voordien. Alcohol zorgt voor een slechte nachtrust.
• Pin je niet vast op een bepaald aankomstuur. Zo vermijd je dat je risico’s gaat nemen om toch maar op tijd aan te komen.

Onderweg: 

• Als de slaperigheid onderweg toch toeslaat is een powernap in combinatie met koffie het enige dat helpt.
• Drink eerst een koffie, hou een powernap van maximaal 15 à 20 minuten: slapen of rusten met je ogen toe, liefst in een donkere en rustige omgeving.
• Hou het koel in de vrachtwagen. Warmte maakt je slaperig.
• Eet en drink iets kleins en licht verteerbaars. Een volle maag maakt je moe.

Lang aan een stuk rijden = meer kans op een ongeval

• De reactietijd van een bestuurder zou gemiddeld 50% trager zijn na vier uur continu rijden. Je ongevalskans verdubbelt dan! Vandaar de verplichte rij- en rusttijden in de transportsector.
• Na zes uur onafgebroken rijden verzesvoudigt je kans op een ongeval zelfs!